Αγορά ή Κεραμεικός
Η λέξη "αγορά" ( < αγείρω = συναθροίζω, συλλέγω) εννοιολογικά υποδηλώνει έναν ευρύ χώρο που προσφέρεται για την συγκέντρωση μεγάλου αριθμού ανθρώπων. Η αγορά αποτέλεσε βασικό συστατικό στοιχείο της ζωής κάθε αρχαίας ελληνικής πόλης-κράτους ως τόπος σύναξης των πολιτών για την αντιμετώπιση ποικίλων ζητημάτων.
Στην Αθήνα, μετά τους γεωμετρικούς χρόνους, εποχή κατά την οποία είχε ήδη αρχίσει σταδιακά η ανάδυση της πόλης-κράτους στον ελληνικό χώρο και η Ακρόπολις έπαψε να χρησιμοποιείται ως χώρος κατοίκησης, δημιουργήθηκε σταδιακά η «κάτω πόλη», στην οποία με τον καιρό μεταφέρθηκαν τόσο η έδρα της πολιτικής εξουσίας όσο και οι κτιριακές εγκαταστάσεις που ήταν απαραίτητες για την στέγαση των διοικητικών και άλλων αρμοδιοτήτων. Η νέα Αγορά των Αθηνών – σε αντιδιαστολή με την «αρχαία Αγορά» του Θησέως – ιδρύθηκε στις αρχές του 6ου αι. π.Χ. σε μια ευρυχωρία της φυσικής διαμόρφωσης του εδάφους στα βορειοδυτικά της Ακροπόλεως και σε μικρή απόσταση από αυτήν, σε χώρο που βρισκόταν σε χρήση ήδη από τους νεολιθικούς χρόνους, καταλαμβάνοντας έκταση που δεν ξεπερνούσε τα 40 στρέμματα. Έκτοτε και για πολλούς αιώνες (μέχρι τον πρώιμο Μεσαίωνα) λειτούργησε αδιάκοπα ως ο πυρήνας της πολιτικής, πολιτιστικής και οικονομικής ζωής της πόλης, γύρω από τον οποίο διαρθρώθηκε βαθμιαία η οικιστική ανάπτυξη της Αθήνας. Συχνά μάλιστα καλείτο και «Κεραμεικός», ονομασία που της δόθηκε εκ παραδρομής από τον ομώνυμο δήμο των Κεραμέων, στην περιοχή του οποίου ιδρύθηκε· δεν πρέπει όμως σε καμία περίπτωση να συγχέεται με τον χώρο του Κεραμεικού, που εκτεινόταν από τις βορειοδυτικές παρυφές της Αγοράς μέχρι την Ακαδημεία στα δυτικά.
Η επιφάνεια του χώρου της Αγοράς παρουσίαζε μικρή κλίση με ψηλότερο σημείο το νότιο, το οποίο έκλεινε ο λόφος του Αρείου Πάγου, και χαμηλότερο το βόρειο, όπου βρίσκονταν οι παρυφές της περιοχής των κατοικιών, τις οποίες ίσως τότε οριοθετούσε η κοίτη του Ηριδανού ποταμού. Στο δυτικό πέρας της Αγοράς υψωνόταν ο λόφος του Αγοραίου Κολωνού, ενώ η ανατολική πλευρά της έφθανε μέχρι την νοητή προέκταση των βορειοδυτικών άκρων της Ακροπόλεως. Τον χώρο διέσχιζε διαγωνίως, από το βορειοδυτικό άκρο έως το νοτιοανατολικό, ο κεντρικότερος δρόμος της αρχαίας Αθήνας, η λεγόμενη Οδός Παναθηναίων, η οποία ξεκινούσε από το Δίπυλο και οδηγούσε επάνω στον λόφο της Ακροπόλεως. Ένας μικρότερος δρόμος, που είχε την αφετηρία του στο νοτιοδυτικό άκρο της Αγοράς, οδηγούσε στον δήμο της Μελίτης, μεταξύ του Αρείου Πάγου και του Αγοραίου Κολωνού, και από εκεί κοντά στον λόφο των Νυμφών, όπου βρισκόταν η Πνύξ. Στα χρόνια γύρω από το 500 π.Χ. τα όρια της Αγοράς καθορίστηκαν επίσημα μέσω της τοποθέτησης ‘‘όρων’’ σε διάφορες θέσεις της. Την περίοδο της Ρωμαιοκρατίας, όταν διαμορφώθηκε ανατολικώτερα της Αγοράς η Ρωμαϊκή Αγορά, ένας σχετικά μικρός δρόμος, πλαισιωμένος κατά μήκος του από στοές, άρχιζε από το μέσο περίπου της ανατολικής της πλευράς με σκοπό να ενώσει τις δύο αγορές.
Η εικόνα που παρουσιάζει σήμερα ο αρχαιoλογικός χώρος της Αγοράς δεν είναι δυνατόν να μας δώσει μια ξεκάθαρη άποψη του συνόλου της στο παρελθόν. Η Αγορά, περιβαλλόμενη στην αρχαιότητα από τρία σημαντικά κέντρα (Ακρόπολις, Δίπυλο, Πνύξ) και περιστοιχιζόμενη από φυσικούς λόφους (Άρειος Πάγος, Αγοραίος Κολωνός), υπέστη βαθμιαία εδαφικές μετατοπίσεις της επιφάνειάς της εξαιτίας των διαδοχικών επικαθίσεων στρωμάτων χώματος στους δρόμους που περνούσαν από την περιοχή, οι οποίοι ασφαλτοστρώθηκαν μόλις κατά τον 20 ο αι. Παράλληλα, η σημερινή οδός Αδριανού και η κατασκευή του σύγχρονου ηλεκτρικού σιδηροδρόμου χώρισαν την Αγορά σε δύο τμήματα, επιτείνοντας την αποσπασματικότητα του χώρου.
Αεροφωτογραφία του ανεσκαμμένου χώρου της αθηναϊκής Αγοράς. Στο αριστερό άκρο ο ναός του Ηφαίστου και της Αθηνάς (Ηφαιστείον), στα δεξιά η αναστηλωμένη Στοά του Αττάλου.
Τοπογραφικό σχέδιο της Αγοράς με τα ανεσκαμμένα κατάλοιπα του χώρου στην σημερινή τους κατάσταση.
Τοπογραφικό διάγραμμα της περιοχής της Αγοράς και η Οδός των Παναθηναίων από την αφετηρία της πλησίον του Διπύλου έως το τέρμα της στην είσοδο της Ακροπόλεως (2ος αι. μ.Χ.).
Τοπογραφικό σχέδιο της Αγοράς των προϊστορικών χρόνων, που παρουσιάζει την κατανομή φρεατίων/πηγαδιών και τάφων στην περιοχή. Με διάστικτο περίγραμμα επισημαίνονται οι θέσεις μεταγενέστερων κτισμάτων.
Τοπογραφικό σχέδιο της Αγοράς της υπο-μυκηναϊκής και γεωμετρικής περιόδου, με την κατανομή των πηγαδιών της Εποχής του Σιδήρου στην περιοχή. Μεταγενέστερα οικοδομήματα σημειώνονται με διάστικτο περίγραμμα.
Κάτοψη της Αγοράς των αρχαϊκών χρόνων (περ. 500 π.Χ.).
Κάτοψη της κλασσικής Αγοράς στα τέλη του 5ου αι. π.Χ.
Κάτοψη της κλασσικής Αγοράς του 4ου αι. π.Χ.
Κάτοψη της Αγοράς μετά την αναπλασή της στους ελληνιστικούς χρόνους.
Κάτοψη της ελληνιστικής Αγοράς του 2ου αι. π.Χ.
Κάτοψη της Αγοράς της περιόδου της Ρωμαιοκρατίας (2ος αι. μ.Χ.).
Αναπαράσαση του μνημειακού συνόλου της Αγοράς, όπως είχε διαμορφωθεί έως τον 2ο αι. μ.Χ.
Κάτοψη της ανατολικής πλευράς της Αγοράς των ρωμαϊκών χρόνων. Στο πάνω μέρος διακρίνεται τμήμα του δρόμου που οδηγούσε στην Ρωμαϊκή Αγορά.
Σχεδιαστική αναπαράσταση του πλαισιωμένου από στοές δρόμου που συνέδεε την παλαιότερη Αγορά με την Ρωμαϊκή Αγορά.
Τοπογραφικό διάγραμμα της Αγοράς και των πέριξ αυτής περιοχών κατά τον 2ο αι. μ.Χ.
Κάτοψη της Αγοράς κατά την διάρκεια της υστερορρωμαϊκής περιόδου.
Κάτοψη της Αγοράς στην παρούσα κατάσταση, στην οποία βρίσκεται, μετά το πέρας των έως τώρα ανασκαφών.
Άποψη της Αγοράς από την Ακρόπολη.
|
ΚΛΕΙΣΙΜΟ
