Τελεστήριον των Μεγάλων Θεών (6ος-αρχές 5ου αι. π.Χ.)
Πρόκειται για κτίσμα λατρευτικής χρήσης που οικοδομήθηκε μέσα στον 6ο ή στις αρχές του 5ου αι. π.Χ. στον αρχαίο δήμο της Φλύας, ο οποίος καταλαμβάνει περίπου την έκταση του σημερινού Χαλανδρίου και την περιοχή στα νότιά του έως την οδό Μεσογείων. Καταστράφηκε από τους Πέρσες κατά την εισβολή τους στην Αθήνα το 480 π.Χ. και επισκευάσθηκε μετά το τέλος των Περσικών πολέμων από τον Θεμιστοκλή (β΄ τέταρτο 5ου αι. π.Χ.). Η ακριβής φύση των λατρευτικών ιεροπραξιών που τελούνταν στον χώρο του δεν μας είναι γνωστή. Μολονότι η λατρεία επηρεάστηκε βαθμιαία από τα Ελευσίνια Μυστήρια, με αποτέλεσμα οι μυστικές τελετουργίες προς τιμήν της φρυγικής Μητέρας να είναι σε μεγάλη ακμή στην περιοχή κατά την ύστερη αρχαιότητα, φαίνεται ότι αρχικά συτή η λατρεία, με κύριες θεότητες την Δήμητρα-Γή, την Κόρη (Περσεφόνη) και τον Κτήσιο Δία, ήταν ανεξάρτητη και ελεγχόταν από το γένος των Λυκομιδών, από το οποίο καταγόταν ο Θεμιστοκλής (προφανώς αυτός ο λόγος τον ώθησε να μεριμνήσει για την ανοικοδόμηση του ιερού). Σύμφωνα με τον Παυσανία, στην Φλύα υπήρχαν δύο ναοί: στον έναν στεγάζονταν οι λατρείες της χθόνιας «Μεγάλης Θεού» (Γής), του Απόλλωνος Διονυσοδότου, της Αρτέμιδος Σελασφόρου, του Διονύσου Ανθίου και των νυμφών Ισμηνίδων, ενώ ο έτερος φιλοξενούσε τις λατρείες του Διός Κτησίου, της Αθηνάς, της Δήμητρος Ανισιδώρας, της Κόρης Πρωτογόνης και των Σεμνών· ωστόσο, δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε με ποιόν από τους δύο ναούς ταυτίζεται το κτίριο που επισκεύασε ο Θεμιστοκλής.
|