Σύνταγμα των Τυραννοκτόνων (Αρμόδιος και Αριστογείτων), 477-476 π.Χ.
Το πρωτότυπο γλυπτό, έργο του Αντήνορος, που είχε στηθεί από τους Αθηναίους στην Αγορά μετά το φόνο του τυράννου Ιππάρχου στο Λεωκόρειον το 514 π.Χ., δεν σώζεται στις μέρες μας. Κατά την περσική εισβολή του 480 π.Χ. στην Αθήνα, μεταφέρθηκε στην Περσία. Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τίποτα για τη μορφή του. Παρά το γεγονός ότι ο Μέγας Αλέξανδρος, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του στην Ασία, το είδε και το επέστρεψε στην Αθήνα, καμία περιγραφή γι’ αυτό δεν μας έχει κληροδοτηθεί.
Μετά την απαγωγή του αρχικού χάλκινου συντάγματος από τους Πέρσες, οι γλύπτες Κριτίος και Νησιώτης ανέλαβαν να φιλοτεχνήσουν ένα δεύτερο, επίσης από χαλκό (477-476 π.Χ.), το οποίο παρέμεινε εκτεθειμένο στην Αγορά καθ’ όλη τη διάρκεια της αρχαιότητας. Φαίνεται δέ ότι έχαιρε ιδιαίτερης φήμης, υπόθεση που επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι αποτυπώθηκε σε πολλά μαρμάρινα αντίγραφα της ρωμαϊκής εποχής. Το αρτιότερα διατηρημένο από αυτά είναι εκείνο της περιόδου του αυτοκράτορα Αδριανού (2ος αι. μ.Χ.), από την έπαυλή του στο Tivoli (το κεφάλι του Αριστογείτονος συμπληρώθηκε από άλλο αντίγραφο του Μουσείου Conservatori της Ρώμης).
Οι δύο φίλοι, Αρμόδιος και Αριστογείτων, τους οποίους χαρακτηρίζει «ηρωική γυμνότητα», απεικονίζονται σε όρθια στάση, όχι παρατακτικά ο ένας δίπλα στον άλλον – όπως συνέβαινε με τα αρχαϊκά συντάγματα – αλλά περίοπτοι σε σύνθεση, σε σκηνή έντονης δράσης, την ώρα που ορμούν με τα ξίφη τους για να πλήξουν τους δύο Πεισιστρατίδες, που δεν περιλαμβάνονταν στο σύνταγμα. Προβάλλουν ο Αριστογείτων το αριστερό και ο Αρμόδιος το δεξιό σκέλος, όμως οι υπόλοιπες κινήσεις τους διαφέρουν, ανταποκρινόμενες τρόπον τινά στην ηλικία και στην ιδοσυγκρασία του καθενός. Ο νεώτερος και πιο παράτολμος Αρμόδιος υψώνει με το δεξιό του χέρι το ξίφος για να σκοτώσει τον τύραννο, ενώ ο ωριμότερος Αριστογείτων προτείνει το οπλισμένο με ξίφος αριστερό του χέρι με το κρεμασμένο ιμάτιο σε προστατευτική χειρονομία, περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή για να επιτεθεί. Άγνωστο παραμένει ποιος εκ των δύο τυραννοκτόνων βρισκόταν στα αριστερά και ποιος στα δεξιά (και οι δύο εκδοχές είναι πιθανές), ενώ ο κορμός δέντρου πλάι στον καθέναν από τους δύο μαρμάρινους ανδριάντες είναι προσθήκη του αντιγραφέα για την καλύτερη στήριξή τους και προφανώς δεν υπήρχε στα έγκοιλα και σαφώς ελαφρύτερα χάλκινα αγάλματα.
Οι Τυραννοκτόνοι Αρμόδιος και Αριστογείτων, έργο των γλυπτών Κριτίου και Νησιώτη (477-476 π.Χ.).
|
ΚΛΕΙΣΙΜΟ
