ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

Εργαστήρια

Μαζί με τα δημόσια κτίρια που συνδέθηκαν με το εμπορικό κέντρο της Αγοράς, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φώς πολυάριθμες εγκαταστάσεις ιδιωτικών επιχειρήσεων, οι οποίες διαφωτίζουν ένα τμήμα της οικονομικής ζωής της αρχαίας Αθήνας. Μία αρκετά εκτεταμένη περιοχή στα νοτιοδυτικά της Αγοράς αποτέλεσε τον κύριο χώρο συγκέντρωσης εργαστηρίων, ενώ άλλα δύο σημεία στα ανατολικά και βορειοανατολικά του τετραγώνου φιλοξενούσαν επίσης μία σειρά από τέτοια καταστήματα. Όπως συνέβαινε στην περίπτωση των δημοσίων κτιρίων, έτσι και αυτά τα μαγαζιά, πέρα από τις διάφορες συναλλαγές και αγοραπωλησίες που εξυπηρετούσαν, λειτουργούσαν συνάμα ως τόποι ευρείας κοινωνικής συναναστροφής.

Οι διεξαχθείσες έρευνες στην βιομηχανική ζώνη νοτιοδυτικά της Αγοράς αποκάλυψαν τα κατάλοιπα των οικιών και ίσως ταυτοχρόνως των εργαστηρίων τορευτών (μεταλλουργών), όπως υπαινίσσεται μία ενεπίγραφη πινακίδα από μόλυβδο που φέρει κατάρα, η οποία βρέθηκε στα θεμέλια ενός από αυτά τα σπίτια. Στην ίδια περιοχή υπάρχουν άφθονες ενδείξεις για την δραστηριότητα γλυπτών και μαρμαροπλαστών, όπως λόγου χάρη τα στρώματα μαρμαρόσκονης και φολίδων μαρμάρου που υπήρχαν διάσπαρτα σε όλη την περιοχή καθώς και τα απομεινάρια δύο καλλιτεχνικών εργαστηρίων μαρμαροτεχνιτών, μόλις έξω και απέναντι από τον δρόμο στο ύψος του τριγωνικού περιβόλου στη βορειοδυτική πλευρά της Αγοράς και σε ένα από τα δωμάτια (του 1ου αι. μ.Χ.) της δυτικής στοάς της βιβλιοθήκης του Πανταίνου στην νοτιοανατολική γωνία του τετραγώνου αντίστοιχα, όπου εντοπίσθηκαν ημίεργα επεξεργασμένα θραύσματα μαρμάρου. Ένα μικρό σπίτι του 5ου αι. π.Χ. μόλις έξω από το δυτικό όριο της Αγοράς, ακριβώς δίπλα από τον «όρο» που ήταν στημένος πλάι στην Θόλο, μας δίνει σημαντικές πληροφορίες για την ιδιαίτερα προσφιλή στους Αθηναίους τεχνική της υποδηματοποιείας· στο δάπεδό του βρέθηκαν δεκάδες σιδερένια πλατυκέφαλα καρφιά του τύπου που χρησιμοποιείται στην κατασκευή υποδημάτων (παπουτσόπροκες), μαζί με πολυάριθμες οστέινες (κοκκάλινες) θηλιές για κορδόνια, που ταυτίζουν το οικοδόμημα με την οικία-εργαστήριο ίσως ενός από τους διασημότερους υποδηματοποιούς της περιόδου.

Γνωστή είναι επίσης η αγάπη των αρχαίων Αθηναίων για το κρασί. Στην πόλη, όπου λάμβαναν χώρα τα περίφημα αθηναϊκά συμπόσια, εισάγονταν μεγάλες ποσότητες οίνου από διάφορες περιοχές της Ελλάδος, αν και η Αττική γή παρήγε ανέκαθεν εξαιρετικής ποιότητας σταφύλια. Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία υποθέτουμε ότι οινοποιεία και ταβέρνες υπήρχαν εδώ κι εκεί σε όλη την πόλη και κάποια εξ αυτών πρέπει να ήταν συγκεντρωμένα στις πολυσύχναστες πέριξ της Αγοράς περιοχές. Ένα πηγάδι, γεμισμένο με τέφρα στα χρόνια 400-380 π.Χ., ανακαλύφθηκε σε ένα μικρό σύνολο καταστημάτων μόλις ανατολικά της Αγοράς· μεγάλο μέρος του υλικού που είχε πεταχθεί εντός του πηγαδιού συνίσταται σε μελαμβαφή ποτήρια και στάμνες, στοιχεία που επαρκούν για να υποθέσει κανείς ότι τα αγγεία εναποτέθηκαν εκεί ως απορίμματα μιας παρακείμενης ταβέρνας.

Κάτοψη της περιοχής μόλις έξω από το νοτιοδυτικό άκρο της Αγοράς. Στα δεξιά βρίσκεται το τριγωνικό ιερό και στα αριστερά τα σπίτια των γλυπτών Μικίωνος και Μένωνος.

Σχέδιο κλιβάνου και λάκκου που χρησίμευαν για την θέρμανση και χύτευση του χαλκού αντιστοίχως, παρόμοιων με αυτούς που υπήρχαν κοντά στα εργαστήρια της Αγοράς.

   

Κατάλοιπα της οικίας του μπαλωματή Σίμωνος (επάνω) και μερικά από τα εκεί ανευρεθέντα λείψανα – οστέινες θηλειές, βάση ενεπίγραφου μελαμβαφούς σκύφου με το όνομα του Σίμωνος και σιδερένια πλατυκέφαλα καρφιά για παπούτσια (κάτω).

Αφιέρωμα του υποδηματοποιού Διονυσίου στον ήρωα Καλλιστέφανο, όπου συναντάμε την απεικόνιση του εσωτερικού ενός υποδηματοποιείου (α΄ ήμισυ 4ου αι. π.Χ.).